Redakcja
W różnego rodzaju publikacjach i wypowiedziach często mówi się o metodologii prowadzenia projektów np. zwinnej i pojawiają się również stwierdzenia typu "metodologia testowania". Zamiennie stosuje się również metodykę. Z kolei dość wymiennie używa się pokrewnych pojęć "metoda" oraz "technika", choć zazwyczaj mówiąc o technikach mówimy już o konkretnym narzędziu.
Ponieważ środowisko informatyczne nie wypracowało wspólnej interpretacji tych pojęć, warto sięgnąć do źródeł językowych.
Jan Grzenia z Uniwersytetu Śląskiego pisze: Najłatwiej chyba objaśnić użycie słowa metodyka. Jak tłumaczy Uniwersalny słownik języka polskiego, jest to: 1. «zbiór zasad dotyczących sposobów wykonywania jakiejś pracy lub trybu postępowania prowadzącego do określonego celu». [...] USJP charakteryzuje metodę jako «świadomie stosowany sposób postępowania mający prowadzić do osiągnięcia zamierzonego celu» (znaczenie podobne do pierwszego znaczenia metodyki), a metodologię jako «naukę o metodach badań naukowych i o sposobach przeprowadzania analiz oraz oceniania wartości poznawczej poszczególnych dyscyplin naukowych». [...] Jak widzimy, traktowanie terminów metodyka i metoda jako synonimów jest uzasadnione, zwłaszcza gdy ten drugi wystąpi w liczbie mnogiej.
Z kolei przed myleniem metody i metodologii przestrzega Wielki słownik poprawnej polszczyzny, tłumacząc, że metoda to «sposób robienia czegoś», a metodologia: 1. «nauka o metodach badań naukowych, o skutecznych sposobach dociekania ich wartości poznawczej». 2. «sposób wykonywania jakichś prac umysłowych». Nietrudno jednak zauważyć, że drugie znaczenie wyrazu metodologia zawiera się w znaczeniu wyrazu metoda. Wniosek byłby stąd taki, że mieszanie wszystkich trzech wyrazów jest nieuniknione (dość podobny jest problem z techniką i technologią).
Najszerszy zakres ma słowo metoda [...]. Termin metodyka pojawia się zwykle, gdy chodzi o praktyczne zastosowanie jakichś metod, np. metodyka szkolenia kierowców. Wyraz metodologia zaś praktycznie nie występuje poza tekstami naukowymi, a typowy jego kontekst to metodologia badań (lub nazwa dyscypliny naukowej).
[...] może istnieć i metoda (sposób), i metodyka (zbiór metod), i metodologia (teoria) prowadzenia projektów.
Temat w swoich opracowaniach porusza również Łukasz Rokicki, który pisze, że: Różnica między metodologią a metodą jest taka jak między medycyną a stawianiem baniek — stawianie baniek to jedna z dopuszczonych przez medycynę metod postępowania w terapii.
I dalej: Metodologia jest szeroko rozumianą teorią dotyczącą dostępnych w danej dziedzinie metod i ich cech funkcjonalnych. Metodyka ogranicza tę teorię do zasad właściwego doboru i stosowania metod, metoda zaś jest gotowym algorytmem działania.
Przedstawiliśmy tu jedynie dwie interpretacje, ale analiza dalszych źródeł pokazuje rozbieżności opisów dokonywanych przez językoznawców w definiowaniu przedstawionych pojęć. W zależności od źródła możemy znaleźć rekomendację, aby słowa stosować zamiennie (w pewnych okolicznościach), ale są i takie, które mówią, że pojęcia te są zupełnie różne i nie należy ich mylić. Dodatkowym problemem jest to, że słowa "metodyka" nie stosuje się w języku angielskim albo traktuje się je jako tożsame z metodologią. Nie pozostaje nam nic innego jak tylko zabrać głos i wyjść z pewną propozycją definiowania tychże pojęć.
Definicje w testowaniu
Definicje proponowane przez SJP można doszczegółowić na potrzeby testowania do poniższych pojęć:
- Metodologia testowania - nauka o metodach testowania stosowanych w informatyce.
- Metodyka testowania - zbiór zasad dotyczących sposobów wykonywania testów.
- Metoda testowania (technika testowania) - świadomie stosowany sposób postępowania, mający prowadzić do osiągnięcia celu testowania.
Możemy więc powiedzieć, że badanie i analizowanie metod i metodyk stosowanych w testowaniu będzie metodologią, a pojedyncza metodyka będzie gromadziła metody lub techniki. Metodologia będzie ogólną nauką o testowaniu, a konkretne wdrożenie testowania w projekcie, dopasowane do modelu rozwoju oprogramowania będzie metodyką (np. metodyka zwinnego testowania). W ramach danej metodyki będziemy mieli wiele stosowanych metod (np. wytwarzanie oprogramowania sterowane testowaniem, automatyzacja, analiza statyczna). Pokazuje to również, że metody nie należą do jednej tylko metodyki, ale mogą być między nimi przenoszone.
Definicje w prowadzeniu projektów
Tak samo spróbujemy przenieść definicje z SJP na zarządzanie projektami.
- Metodologia projektowa - nauka o metodach prowadzenia projektów informatycznych.
- Metodyka projektowa - zbiór zasad dotyczących sposobów prowadzenia projektów.
- Metoda projektowa (technika projektowa) - świadomie stosowany sposób postępowania, mający prowadzić do osiągnięcia celu projektu
Interpretacja zapisów będzie analogiczna jak w przedstawionej powyżej dla testowania. Metodologia będzie ogólną nauką o prowadzeniu projektów informatycznych, a wdrożony cykl rozwoju oprogramowania będzie metodyką (np. metodyka zwinna). W ramach danej metodyki będziemy stosowali metody i techniki (np. wytwarzanie oprogramowania sterowane testowaniem, ciągła integracja). Te same metody mogą być stosowane w różnych metodykach.
Przykładowo: Agile, w tej interpretacji, będzie ogólną metodologią prowadzenia projektów zwinnych, Scrum będzie metodyką, a wszystkie stosowane w nim praktyki będą metodami i technikami.
Zapraszamy do testowania i komentowania naszej propozycji uspójnienia słownictwa i definicji.
Źródła
