Efekt arbuza (ang. watermelon effect) to sytuacja, w której wszystko wydaje się być OK, ale najważniejsze informacje albo są niedostępne, albo nie są tak pozytywne. Nie należy zakładać, że dobre wyniki testów przełożą się na zadowolenie klientów. Jest to sytuacja, w której po uruchomieniu testów wszystkie zdefiniowane cele zostały spełnione i metryki mówią o wysokiej jakości, ale nie spełniają one preferencji klienta.
Załóżmy, że jesteś dostawcą usług testowania i gwarantujesz znalezienie 99% defektów. Niestety pozostały 1% defektów pojawia się w najbardziej krytycznych funkcjach i to podczas najważniejszego uruchomienia testów, jak np. podczas prezentacji produktu dyrektorom firmy. Realnie osiągnąłeś swoje cele jakości, ale Twoi klienci będą niezadowoleni. To klasyczny przykład efektu arbuza, zielony (dobry) na zewnątrz, czerwony (zły) w środku.
Mówienie klientom tego, co chcą usłyszeć, nie jest tym, co powinni usłyszeć. Optymistyczne raporty z postępów testów ukrywają problemy i nie dostarczają informacji zwrotnej dla obecnego podejścia. Bez feedbacku nie da się poprawić tego, co zostało zepsute. Nie chodzi jednak o to, że ludzie piszący raporty lub aktualizacje statusu kłamią; mają po prostu zbyt optymistyczne spojrzenie na postęp. Arbuzowe informacje niosą zielony status, aby pokazać, że wszystko idzie dobrze. Używa się słów, aby ukryć, zdezorientować i zniechęcić ludzi od zadawania pytań. Słowa takie jak "strategiczne", "dobry postęp", "solidne fundamenty" nie dostarczają informacji ilościowej, a ich znaczenie jest niejasne. Po prostu nic nie mówią. Przykładem może być informowanie, że 90% zadań zostało ukończonych z sukcesem, ale przemilcza się, że ostatnie 10 procent zajmuje tyle samo czasu, co pierwsze 90 procent.
Efekt arbuza ukrywa prawdę, aż do momentu, gdy nie da się jej już dłużej ukrywać. Często informacje są podawane do momentu, gdy ostatni termin został przekroczony i już wiadomo, że to, co zostało obiecane, nie zostanie dostarczone. Dodatkowym problemem jest to, że jeśli dajesz optymistyczny status jakości kierownictwu, to nie mają świadomości w jak trudnej sytuacji znajduje się projekt i nie kwestionują tego, ponieważ chcą wierzyć, że to prawda. Kiedy popełniasz błędy, musisz się do nich przyznać, aby uniknąć popełnienia go po raz kolejny w przyszłości. Zielone aktualizacje statusu projektu, który zawiódł, ukrywają problem, dają nieprawidłowe informacje zwrotne i powstrzymują cię przed podjęciem działań naprawczych.
Tak jest, gdy podczas wykonywania testów wszystkie świecą się na zielono, choć realnie wszystkie powinny być czerwone.
Kiedy ukrywasz problemy do czasu, kiedy projekt się o nich dowie sam, zaczynają się one mnożyć lub stają się jeszcze większymi problemami. Nie tylko problemy są większe, ale i powodują jeszcze większy szok, ponieważ do tego momentu wszystkie aktualizacje statusu były zielone i dobre. Im większy szok, tym bardziej drastyczna reakcja.