Radek Smilgin
Debata o AI wygląda mniej więcej tak samo, jak każda debata w Polsce. To stream myśli wypływający z dwóch przeciwległych obozów, które krzyżują się ze sobą, aby na końcu stworzyć jeden strumień prawdy. Żartowałem. Obecnie debata to zbiór luźnych frazesów, które ludzie wypowiadają bazując na zerowej wiedzy z danej domeny. Chcesz opinii lub przewidywania przyszłości? Nie ma problemu. Zaraz powiedzą Ci, co się wydarzy z AI za miesiąc, rok i dekadę. Tylko zapytaj, a „ekspert” obudzony w nocy wyda swój osąd i powie ci, jak jest.
Poniżej najpopularniejsze myśli eksperckie, które w swojej wypowiedzi musi zawrzeć każdy znawca sztucznej inteligencji bez analizy tematu. Pozwoliłem sobie na drobny komentarz do każdego punktu.
AI to hype
Ekspert: Tyle razy nam mówiono, że coś jest rewolucją, że już się na te słowa uodporniliśmy. Mechanizacja miała zniszczyć pracę manualną, a TV miała zniszczyć radio. Wszystko to jakoś koło siebie funkcjonuje i wszyscy mają się dobrze.
Tak, ale przeszłe przykłady nie odpowiedzą nam na pytanie "jak sztuczna inteligencja zmieni nasze życie?". AI jest czymś, z czym nie mieliśmy do tej pory do czynienia. Jeśli nie ufasz w słowa napisane na portalu testerzy.pl, to posłuchaj ludzi, którzy zarobili miliardy dolarów na technologicznych nowinkach. Każdy z informatycznych gigantów od Microsoftu, przez X i Metę po NVIDIĘ inwestuje olbrzymie pieniądze w tę technologię. A końca inwestycji nie widać. Czy mogą się mylić? Mogą. Czy coś wskazuje na to, że się mylą? Obecnie nie.
AI to bańka
Ekspert: To parcie na AI musi się skończyć, bo ile można pompować ten balonik?
Uważam, że jeszcze wiele może się wydarzyć. Obserwujcie kolejne wersje modeli i nowe koncepty, które wyrastają z AI. Z każdą kolejną odpowiedzią na prompta, z każdym rozwiązanym zadaniem i z każdym wygenerowanym filmem szczęka opada coraz niżej. Trzeba naprawdę siedzieć w piwnicy z niewielkim zasięgiem lub ciągle generować śmieszne kotki, by nie dostrzegać tego, co potrafi dziś zrobić AI.
AI potrafi tylko tyle, ile ją nauczymy
Ekspert: AI wymaga uczenia, uczenie to dane przygotowywane przez człowieka. Uczeń nie ma szans przerosnąć nauczyciela.
Pozwólcie, że opowiem wam historię z jednej firmy – DeepMind. Algorytm, który pozwolił pokonać mistrza szachowego zna chyba każdy, ale mają na swoim koncie coś więcej np. AlphaGo, które pokonało mistrza w grę Go.
Go postrzegana jest jako najtrudniejsza gra na świecie i maszyny miały nigdy nie wygrać z człowiekiem. Wydarzyło się to już w 2016, a pokonany mistrz zdecydował się przejść na emeryturę. Co najważniejsze, część procesu uczenia to było granie AI ze sobą. To zainspirowało twórców rozwiązania do tego, by stworzyć model, który nie będzie się uczył na ruchach ludzi, tylko dostanie absolutne podstawy, a późniejsza nauka to już tylko gra AI vs. AI. Tak powstało AlphaGo Zero, które również osiągnęło mistrzowski poziom.
DeepMind w swoim magazynie z modelami ma też AlphaGeometry, które rozwiązuje zadania matematyczne na poziomie olimpiad matematycznych. W procesie uczenia zastanawiano się, czy model będzie w stanie rozwiązać zadanie, jeśli nie nauczymy go matematyki. I wiecie co się wydarzyło? Alpha „wymyśliła” podstawy geometrii, aby móc rozwiązać postawiony przed nią problem.
Kto stworzył te AlphaXXX? Demis Hassabis z DeepMind, który jest laureatem Nagrody Nobla za rok 2024 z chemii. Jak ją zdobył? Pomogła mu w tym sztuczna inteligencja, którą opracował pierwotnie do gier.
AI wygrywa ze swoim nauczycielem. AI już dziś potrafi uczyć się bez naszej ingerencji.
AI jest taka głupia
AI wygrywa w najtrudniejsze gry, rozwiązuje zagadki i bez trudu poradziłaby sobie w Milionerach. No, ale czasami gada głupoty. Debil(ka).
Wyobraźmy sobie malarza, który tworzy zachwycającą dziś sztukę, ale całe życie jest biedny, a choroba umysłowa prowadzi go do samookaleczenia. Geniusz czy wariat?
A może pomyślmy o wybitnym umyśle fizyka teoretycznego, który sam przykuty był do wózka i nie mówił bez pomocy maszyny. Tworzył najśmielsze teorie, ale bez pomocy innych ludzi umarłby z głodu. Geniusz czy nieudacznik?
Czemu tej samej miary nie stosujemy do AI? AI robi niesamowite rzeczy na wielu obszarach i mogłaby w nich być postrzegana jak geniusz, no ale ma halucynacje i bez prądu nie pociągnie. Inteligencję człowieka mierzy się testem IQ Mensy. Co prawda nie jest to forma sprawdzania adekwatna dla modeli, ale jeśli chcemy się porównać to poniżej wyniki modeli Claude:
- Claude 3 Opus (wersja z marca 2024 r.) osiągnął wynik około 101 punktów IQ, co przekracza średnią dla człowieka (wynoszącą 100),
- Claude 4 Opus uzyskał wynik około 120 punktów IQ, co plasuje go powyżej 90% populacji ludzkiej i na poziomie „geniuszu”,
- Claude 4.5 Sonnet (z września 2025 r.) osiągnął jeszcze wyższe wyniki w testach kompetencji komputerowych, choć konkretny wynik IQ nie jest podany w dostępnych źródłach.
AI jest taka nieefektywna energetycznie
Ślad węglowy generowany przez AI jest niewyobrażalny. Ilość energii potrzebna do jednego prompta może nie jest olbrzymia (średnio na dziś to około 2 Wh), ale już złożone zapytania, jak generowanie obrazów to znacznie większe obciążenie. Wyszukiwanie wzbogacone przez sztuczną inteligencję zużywa około 10 razy więcej energii niż zwykłe wyszukanie hasła w tradycyjnej wyszukiwarce. Więc w końcu AI zostanie zabita brakiem zasilania, albo kosztami prądu.
Prawda jest taka, że przodownicy AI dziś się tym nie przejmują. Celem nie jest optymalizacja energetyczna, a uzyskanie „najmądrzejszego” modelu. Już dziś można by znacząco zoptymalizować zużycie energii, ale większość wysiłków poświęcamy nie na to, żeby było taniej i bardziej ekologicznie, ale na to, by być tym, kto pierwszy osiągnie model o największej nieomylności i zdolny do udzielenia odpowiedzi na wszystkie pytania / zadania. Energią będziemy martwić się później.
Czy jest szansa na podniesienie efektywności w przyszłości? Mamy tutaj niezły benchmark w postaci ludzkiego mózgu, który zużywa około 15 W co daje 0,36 kW dziennie.
AI ma granice
AI ma bariery jakich nie będzie w stanie przekroczyć.
Czy na teraz możemy określić koniec rozwoju AI? Nie, ale najbardziej prawdopodobną odpowiedzią jest – „nie wiemy”. Nie tylko nie wiemy, ale nie jesteśmy w stanie sobie tego końca wyobrazić.
Wspomniany wcześniej Demis Hassabis twierdzi, że przy takim samym czasie developmentu, ale przy optymalizacji algorytmu i przy rosnących mocach obliczeniowych, każdy kolejny AlphaGo pokonałby poprzednika do zera. Nie ma sensu tego robić, bo algorytm nie ma z kim (człowiek) przegrać. Gdzie jest granica? Może nie ma.
Dziś AI rozwiązuje zadania matematyczne na poziomie doktoranckim. Aby potwierdzić, że to prawda, potrzebujemy profesorów. Jeśli AI będzie rozwiązywać zadania na poziomie profesorskim, to kto ją sprawdzi? Może nam do tego po prostu zabraknąć ekspertów.
AI jest taka nieświadoma
AI nigdy nie osiągnie świadomości. To mocne stwierdzenie gdy sami nie wiemy, czym jest świadomość. Tak, jak nie udało nam się do końca zrozumieć, jak działa mózg, tak nie wiemy, czym jest i skąd się wzięła świadomość. Skoro nie wiemy, czym jest świadomość, to jak możemy jej wymagać lub oczekiwać od AI? Prawda jest taka, że AI już dziś wypełnia niektóre (zazwyczaj przeszłe) definicje świadomości. Możemy świadomość redefiniować tak, by pokazać naszą wyższość nad sztuczną inteligencją, ale póki sami jej nie poznamy, to ma to zerową wartość.
Jak myśleć o AI? Bez barier i z otwartą głową. By zrozumieć, gdzie jesteśmy i dokąd zmierzamy, musimy wyzbyć się wszelkich założeń i przeszłych tez. Miarkujcie źródła i sprawdzajcie każdą informację zanim włączycie ją do biblioteki swoich przekonań i poglądów.
A jak rozmawiać o AI? Najlepiej mniej rozmawiać, a więcej słuchać i doświadczać. Jeśli jesteś najmądrzejszą (w temacie AI) osobą w pokoju, to możesz mówić, ale bardzo prawdopodobne, że jesteś z perspektywy swojego rozwoju w złym pokoju. Na pytania o AI trzeba nauczyć się odpowiadać tak, jak odpowiadają badacze i naukowcy. I tylko takim odpowiedziom ufać.
Przykład? Mów do mnie jak naukowiec.
Jaka jest granica / koniec?
„Ekspert” AI odpowie: Uważam, że AI skończy się gdy...
Naukowiec odpowie: Nie wiem. To co było niewyobrażalne wczoraj, jest wyobrażalne dzisiaj.
Jakie jest Pana zdanie / opinia o AI?
„Ekspert” AI odpowie: Uważam, że AI to...
Naukowiec odpowie: Powstrzymam się od wypowiadania mojego zdania / opinii, ponieważ nie ma ona żadnego znaczenia. To co myślą jednostki nie ma znaczenia dla ogółu. To co wiedzą jednostki może być ciekawe dla każdego, kto jest zainteresowany tematem, ale może być obarczone błędem poznawczym. Ludzie zbyt często epatują swoimi opiniami niepopartymi absolutnie niczym i zbyt często pokazują swoją niekompetencję.
Jak widzi Pan przyszłość?
„Ekspert” AI: Za 5 lat AI będzie...
Naukowiec: Odmawiam określania przyszłości, mogę odpowiedzieć jak dziś wygląda rzeczywistość oraz na co wskazują trendy dla przewidywalnej, bardzo nieodległej, przyszłości. Pytanie kogokolwiek o przyszłość można porównać z szukaniem odpowiedzi w horoskopie.
AI jest olbrzymim wyzwaniem cywilizacyjnym przewyższającym to co znamy z rewolucji przemysłowej. Nie wiemy jaki realnie wpływ na nasze życie będzie miała sztuczna inteligencja, jak się rozwinie i czy stanowi dla nas zagrożenie. Stoimy w obliczu niewyobrażalnego, a większość z nas nie zdaje sobie z tego sprawy.
Wpis jest zbiorem moich notatek i przemyśleń inspirowanych wykładem profesora Andrzeja Dragana – „Czy maszyny mogą myśleć, czy tylko udają?”
