Redakcja
W inclusive design chodzi o to, aby produkt, usługa lub kontekst użycia były zoptymalizowane pod kątem konkretnego użytkownika o określonych potrzebach. Zwykle jest to użytkownik o skrajnych cechach, co oznacza, że ma określone potrzeby. Koncentrując się na użytkownikach o trwałych niepełnosprawnościach projekt inkluzywny umożliwi mu skorzystanie z projektowanego elementu. Przy okazji wielu innych użytkowników, mających (czasowo lub sytuacyjnie) podobne potrzeby zostanie również „obsłużonych”.
Poniższe tłumaczenie grafiki z „Inclusive. A Microsoft Design Toolkit” prezentuje spektrum trwałych, czasowych i sytuacyjnych potrzeb, które należy zaadresować podczas projektowania włączającego.
Kim jest osoba pominięta (ang. excluded)?
Gdy analizujemy ludzi, nie ma czegoś takiego jak „normalność” lub też „typowość”. Każdy jest inny. Gdy projektujemy interakcje między człowiekiem a maszyną, w dużej mierze jesteśmy zależni od tego, co widzimy, co słyszymy, co mówimy, czego i jak dotykamy. Zakładanie, że wszystkie te zmysły i zdolności są w pełni dostępne przez cały czas, powoduje, że ignorujemy znaczną część ludzkości. Każdego z nas w którymś momencie życia dotkną ograniczenia związane z widzeniem, ruchem czy komunikowaniem się. Każdy z nas może być w pewnym stopniu wykluczony z posługiwania się pewnymi produktami.
Film szerzej opisujący aspekt inclusive design [EN]: https://www.microsoft.com/videoplayer/embed/0f59da08-b788-45ef-8b55-04366f6fdf68?autoplay=true&loop=false&market=en-us&playFullScreen=true
Projektowanie włączające a dostępność
Projektowanie włączające i dostępność to tematy często łączone, ponieważ oba koncentrują się na udostępnianiu produktów lub usług szerszemu gronu osób. Dostępność jest jednak bardziej ograniczona, ponieważ koncentruje się na konkretnych udogodnieniach dla niepełnosprawnych (np. w przestrzeni cyfrowej). Projektowanie włączające to całościowy proces włączania wszystkich ludzi z różnych środowisk do korzystania z różnych produktów i usług. Dostępność jest jednym z elementów projektowania włączającego, ale nie bierze pod uwagę wielu obszarów, które obejmuje projektowanie włączające, jak np. kultura czy różne perspektywy. Nie obejmuje także kwestii związanych ze środowiskiem pracy i kontekstem funkcjonowania. Ogólnie rzecz biorąc projekty stworzone w ramach procesu projektowania włączającego powinny być z natury dostępne, ponieważ potrzeby osób o różnych umiejętnościach są traktowane jako część analizy w procesie projektowania. Dostępne projekty niekoniecznie są włączające.
| Dostępność | Projektowanie włączające |
|---|---|
| Koncentruje się na efekcie końcowym | Bazuje na metodzie procesowej |
| Koncentruje się na stworzeniu produktu używalnego przez osoby ze specjalnymi potrzebami | Koncentruje się na stworzeniu produktu używalnego przez wszystkich |
| Klientów dzieli na „typowych” i niepełnosprawnych | Zakłada, że nie czegoś takiego jak „typowy” klient |
| Nakierowana jest na regulacje prawne i standardy | Szuka obszarów wykluczenia, by je „włączyć” |
| Koncentruje się na konkretnych fizycznych i umysłowych niepełnosprawnościach | Koncentruje się na powodach wykluczenia |
| Próbuje zrozumieć typowe niepełnosprawności | Zakłada, że wykluczenie może się zdarzyć każdemu |
Kroki do projektowania włączającego
- Rozpoznaj wykluczenie - projektowanie nie tylko czyni nasze produkty i usługi dostępnymi dla większej liczby osób, ale także próbuje odzwierciedlać ich rzeczywistość. Wszyscy ludzie rozwijają się i dostosowują do otaczającego ich świata i chcemy, aby produkty to odzwierciedlały.
- Rozwiązanie dla jednego, rozszerzenie na wielu - każdy ma zdolności i ma również ograniczenia. Projektowanie z myślą o osobach z trwałą niepełnosprawnością w rzeczywistości skutkuje projektami, które przynoszą korzyści wszystkim ludziom. Ograniczenia to piękna rzecz.
- Ucz się na różnorodności - istoty ludzkie są prawdziwymi ekspertami w dostosowywaniu się do różnorodności. Projektowanie włączające stawia ludzi w centrum od samego początku procesu, a te świeże, różnorodne perspektywy są kluczem do prawdziwego zrozumienia potrzeb.
Zarówno osoby zamawiające produkty, jak te, które je projektują, produkują i weryfikują, muszą pamiętać, że projektowanie włączające jest nie tylko czymś dobrym, ale również opłacalnym. Budowanie rozwiązań dostępnych dla wszystkich bez względu na to kim są, skąd pochodzą i jakie mają ograniczenia powoduje, że nasz produkt może być używany przez każdego, w tym przez grono ludzi, których dotyka wykluczenie.
