Stan dostępności aplikacji mobilnych. Raport

Mimo tego, że świadomość na temat dostępności cyfrowej stale rośnie, aplikacje mobilne wciąż pozostają daleko w tyle za stronami internetowymi pod względem dostosowania do potrzeb użytkowników z niepełnosprawnościami. Najnowszy raport opublikowany przez ArcTouch na początku marca 2025 ujawnia, że aż 72% aplikacji mobilnych nie spełnia podstawowych standardów dostępności. To oznacza, że miliony użytkowników napotykają bariery uniemożliwiające im swobodne korzystanie z technologii. Problem ten dotyka nie tylko użytkowników, ale także firmy. Niedostępne aplikacje tracą potencjalnych klientów i narażają się na konsekwencje prawne.

Szerszy kontekst problemu dostępności

Badanie objęło pięć najważniejszych sektorów aplikacji mobilnych: dostawę żywności, płatności, fitness, zakupy i streaming. 

Wyniki pokazują, że większość aplikacji nie spełnia podstawowych standardów dostępności, co jest szczególnie niepokojące, zważywszy na fakt, że aż 63% ruchu internetowego generowane jest obecnie przez urządzenia mobilne.

Problem ten jedynie zwiększa dominujący trend, w którym witryny internetowe systematycznie kierują użytkowników do swoich aplikacji mobilnych. Jednocześnie, podczas gdy dla stron internetowych wypracowano już solidne wskaźniki dostępności, aplikacje mobilne wciąż mają z tym wyraźne problemy.

Co szczególnie alarmujące, sektor zakupów online wypadł najgorzej w badaniu, osiągając jedynie 41 punktów i klasyfikację "słabą". Efekt? Firmy tracą klientów, a użytkownicy są wykluczani z e-commerce.

Punktacja technologii asystujących

W swoim badaniu ArcTouch skupił się na czterech technologiach asystujących, które są niezbędne dla użytkowników z różnymi niepełnosprawnościami:

• czytniki ekranu (Screen Readers), czyli narzędzia takie jak VoiceOver (iOS) czy TalkBack (Android), które zamieniają treści wizualne na komunikaty głosowe. Opcje podstawowe dla osób niewidomych i słabowidzących.
• alternatywna nawigacja (Alternative Navigation), która obejmuje metody sterowania inne niż dotyk, np. komendy głosowe, przełączniki czy inne urządzenia wspomagające dla osób z ograniczoną sprawnością manualną.
• skalowanie czcionki (Font Scaling), które daje możliwość powiększania tekstu bez utraty czytelności i funkcjonalności. Krytyczne dla osób słabowidzących i seniorów.
• orientacja ekranu (Device Orientation), pozwalające na poprawne działanie aplikacji zarówno w trybie pionowym, jak i poziomym, co jest kluczowe np. dla osób korzystających z podstawek czy użytkowników z ograniczeniami ruchowymi.

Każdy z tych elementów oceniano osobno, a najwięcej problemów sprawiało deweloperom poprawne skalowanie czcionek i obsługa orientacji ekranu – to właśnie te obszary zdobyły najmniej punktów.

Scenariusze testowe

Badanie nie skupiało się na pojedynczych ekranach, lecz na pełnym doświadczeniu użytkownika. Dla każdej kategorii aplikacji zdefiniowano jedną "krytyczną ścieżkę użytkownika", czyli zestaw działań, które użytkownik wykonuje podczas korzystania z aplikacji.

Dla aplikacji z kategorii "Żywność i dostawa" były to np.:

1. Ekran główny
2. Wybór lokalizacji
3. Przeglądanie menu
4. Dodanie produktu do koszyka
5. Finalizacja zamówienia i płatność

To podejście pozwoliło wykryć istotny problem: im dalej postępuje proces, tym większe bariery napotykają użytkownicy. Aplikacja może działać poprawnie na ekranie startowym, ale później okazuje się, że nie da się np. dodać produktu do koszyka czy zatwierdzić płatności.

Kryteria testowania i punktacja

Ocena dostępności opierała się na 14 pytaniach, dotyczących wsparcia technologii asystujących. Każdy aspekt oceniano w trzystopniowej skali:

• Tak (pełne wsparcie) – 3 punkty
• Częściowo (ograniczone wsparcie) – 1 punkt
• Nie (brak wsparcia) – 0 punktów

Na podstawie wyników aplikacje klasyfikowano w pięciostopniowej skali:

• Niedostateczna (< 30 pkt)
• Słaba (30-50 pkt)
• Dostateczna (50-70 pkt)
• Dobra (70-85 pkt)
• Doskonała (> 85 pkt)

Co ważne, wynik końcowy nie był zwykłą średnią. Okazuje się, że 72% aplikacji uzyskało ocenę "słabą" lub "niedostateczną" w przynajmniej jednym kroku ścieżki użytkownika. Innymi słowy – nawet jeśli aplikacja miała niezły wynik ogólny, pojedynczy problem mógł całkowicie uniemożliwić jej obsługę osobom z niepełnosprawnościami.

Wyniki

Wyniki przeprowadzonych badań przedstawiają się następująco:

Najlepszą ocenę uzyskały aplikacje streamingowe:

Na samym końcu listy znalazły się aplikacje zakupowe:

Jeśli weźmiemy pod uwagę poszczególne technologie asystujące, wyniki przedstawiają się następująco:

Systemowe przyczyny problemów z dostępnością

Skąd biorą się napotkane bariery? Autorzy wyodrębnili główne powody:

1. Koncentracja na pojedynczych ekranach zamiast na całościowej podróży użytkownika. Deweloperzy często optymalizują poszczególne ekrany, nie uwzględniając pełnej ścieżki użytkownika. To podejście fragmentaryczne prowadzi do sytuacji, w której nawet jeśli niektóre ekrany są dostępne, cała podróż użytkownika staje się niemożliwa do ukończenia.
2. Brak wsparcia dla technologii wspomagających. Największe trudności? Skalowanie czcionek – średnio ocenione na 35-52 punkty – i orientacja pozioma, która w większości aplikacji po prostu… nie działa (0 punktów).
3. Błędne założenia o dostępności. W wielu firmach wciąż pokutuje przekonanie, że dostępność „spowalnia rozwój” lub że aplikacje należy projektować dla „przeciętnego użytkownika”. Problem w tym, że taki użytkownik… nie istnieje. W rzeczywistości każdy korzysta z aplikacji w inny sposób – nie tylko osoby z niepełnosprawnościami, ale i użytkownicy starsi, osoby chwilowo ograniczone (np. złamana ręka) czy po prostu ci, którzy wolą większą czcionkę. Traktowanie dostępności jako zbędnego dodatku to prosta droga do utraty klientów i potencjalnych zysków.

Główne problemy techniczne

Raport identyfikuje konkretne techniczne deficyty, które powtarzają się w większości aplikacji:

1. Czytniki ekranu – brakuje etykiet, kolejność nawigacji jest chaotyczna, a treści nie są poprawnie grupowane.
2. Alternatywna nawigacja – aktywne elementy bez ról i atrybutów, chaos w układzie.
3. Skalowanie czcionek – brak możliwości zmiany rozmiaru tekstu, ucinanie treści.
4. Orientacja ekranu – aplikacje ignorują tryb poziomy lub źle go obsługują.

Android vs iOS

Interesującym odkryciem jest dość wyraźna różnica w dostępności między poszczególnymi platformami. Aplikacje na Androida osiągnęły średnio 56 punktów (co daje im ocenę "dostateczną"), podczas gdy aplikacje iOS osiągnęły tylko 48 punktów (ocena "słaba"). 

Skąd ta różnica? Możemy przypuszczać, że wynika ona z różnych podejść do wytycznych dostępności na obu platformach oraz dostępnych narzędzi dla deweloperów.

Proponowane rozwiązania

Autorzy raportu pozwolili sobie zaproponować praktyczne rozwiązania dla firm i zespołów deweloperskich. Poniżej zestawienie:

Budowanie kultury dostępności

1. Zmiana myślenia z "dostępność spowalnia" na "dostępność jest integralną częścią jakości"
2. Wprowadzanie stopniowych usprawnień zamiast rewolucyjnych zmian
3. Włączanie użytkowników z niepełnosprawnościami na każdym etapie procesu

Integracja dostępności w cyklu życia produktu

• Dla projektantów - wykorzystanie narzędzi do adnotacji dostępności, jak Include (by eBay)
• Dla deweloperów iOS - pełne wykorzystanie narzędzia Accessibility Inspector i Swiftlint
• Dla deweloperów Android - implementacja narzędzi wyłapujących problemy z dostępnością i Google Accessibility Scanner
• Dla testerów - definiowanie przypadków testowych dotyczących dostępności i manualne testowanie z technologiami asystującymi
• Dla Scrum Masterów - włączenie dostępności do Definition of Done i priorytetyzacja błędów dostępności.

Perspektywy branżowe i aspekt biznesowy

Dostępność to nie tylko etyka, ale też biznes. Badanie ujawnia, że aplikacje zakupowe, które wypadły najgorzej (41 punktów), prawdopodobnie tracą znaczące przychody przez wykluczanie użytkowników z niepełnosprawnościami.

Sektor streamingu osiągnął najlepsze wyniki (60 punktów), co sugeruje, że firmy z tej branży mogły zainwestować więcej w dostępność, potencjalnie ze względu na regulacje prawne dotyczące treści wideo i audio. Ten przykład pokazuje, że presja regulacyjna może skutecznie podnosić standardy dostępności.

Wnioski i przyszłość

Badanie pokazuje, że mimo postępów technologicznych, dostępność aplikacji mobilnych wciąż pozostaje poważnym wyzwaniem. Osiągnięcie oceny "dostatecznej" nie powinno być już celem, bo użytkownicy z niepełnosprawnościami zasługują na pełną dostępność.

Szczególnie niepokojące jest, że niektóre z najbardziej podstawowych funkcji, jak orientacja pozioma ekranu i skalowanie czcionek, są najgorzej implementowane. Te funkcje są nie tylko niezbędne dla osób z niepełnosprawnościami, ale również przydatne dla ogółu użytkowników w różnych kontekstach.

Aby naprawdę zmienić tę sytuację, firmy muszą nauczyć się przyjmować całościowe podejście do dostępności, włączając ją we wszystkie etapy rozwoju produktu, a nie traktując jako opcjonalny dodatek. Jak podkreśla raport, należy skupić się na całościowych podróżach użytkownika, a nie tylko na pojedynczych ekranach czy funkcjach.

Z całością prezentacji i raportu zapoznacie się tutaj: https://go.arctouch.com/csun25