Postulaty do Ministerstwa Cyfryzacji

Poniżej list otwarty do Ministra Cyfryzacji wraz z postulatami.

Gdańsk, 28 grudnia 2023

DO: 

Krzysztof Gawkowski 
Wiceprezes Rady Ministrów 
Minister Cyfryzacji
minister@cyfra.gov.pl

List otwarty 

W odpowiedzi na zaproszenie na pierwsze konsultacje społeczne przesyłamy nasze postulaty zmian w obszarze cyfryzacji państwa.

Postulat 1. 

Podniesienie jakości oprogramowania w strukturach administracyjnych państwa oraz instytucjach państwowych poprzez wdrożenie i optymalizowanie procesów zamawiania, oraz akceptacji oprogramowania, jak również procesów i metodyk wytwórczych w ramach wytwarzania oprogramowania.

W ramach podjętych inicjatyw należy m.in.: przeprowadzić aktualizację oraz ulepszenie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 12 kwietnia 2012 r. (Dz.U. 2012 poz. 526); opracować wytyczne do precyzyjnego definiowania wymagań dotyczących systemów informatycznych, obejmujących aspekty wydajności i niezawodności (analogiczne do tych, które funkcjonują w obszarze dostępności); wdrożyć metodyki zwinne oraz ustanowić ścisłą współpracę pomiędzy zamawiającym a wytwórcą w całym procesie wytwarzania oprogramowania; usprawnić i sprofesjonalizować procedury testów akceptacyjnych.

Postulat 2.

Usprawnienie realizacji prac w środowisku internetowym poprzez zastosowanie mechanizmu tzw. tłumu (ang. crowdsourcingu). Obecnie przepisy kodeksu pracy nie dają możliwości zlecenia wykonania pracy pracownikom społeczności internetowej bez zawarcia umowy przy jednoczesnej możliwości wynagradzania jedynie tych jednostek, które odnoszą sukces w danym zadaniu. Przykładem jest model pay-per-bug, w ramach którego wynagrodzenie przysługuje wyłącznie osobie, która znalazła defekt lub lukę w oprogramowaniu, z pominięciem pozostałych uczestników, którzy również dokonali prób, lecz nie odnieśli sukcesu.

Z tej formy pracy korzystają również instytucje i urzędy państwowe, zapraszając osoby np. do wykonywania testów. Zlecają one pewne zadanie, jednakże nie przewidują wynagrodzenia za jego wykonanie.

Sprawa wymaga naprawienia na poziomie zmian w prawie. 

Przykład tego, jak regulacje zniszczyły w Polsce crowdsourcing, opisujemy tutaj. 

Postulat 3. 

Ułatwienie dla MŚP udziału w postępowaniach przetargowych sektora publicznego. Pomimo ogólnej dostępności przepisów umożliwiających wszelkim podmiotom ubieganie się o zamówienia publiczne, realizacja tego procesu stwarza pewne trudności na poziomie szczegółów regulacyjnych:

1. Od startujących w przetargach wymaga się doświadczenia i referencji w zakresie realizacji podobnych projektów. Jako doświadczenie liczą się przede wszystkim referencje, a te są niechętnie wystawiane przez podmioty zarówno prywatne, jak i publiczne. Prowadzi to do sytuacji, w których aby uczestniczyć w przetargach, konieczne staje się zwyciężanie w poprzednich postępowaniach tego typu. Faworyzuje to podmioty duże, które od lat pełnią funkcje dostawców dla administracji, pomimo wielokrotnych niepowodzeń w realizacji projektów. Efektywnym rozwiązaniem wydaje się obniżenie wymagań stawianych przed małymi i średnimi przedsiębiorstwami w kontekście uczestnictwa w przetargach.
2. W postępowaniach przetargowych często kary umowne często przewyższają znacznie wartość samego zamówienia. Przy nieprecyzyjnych wymaganiach jest to poważne zagrożenie dla uczestniczących w przetargach podmiotów.
3. W przetargach często narzuca się ograniczenia dotyczące możliwości częściowej realizacji projektu. W ramach jednego zamówienia łączy się usługi budowlane z informatycznymi, choć te ostatnie mogłyby być realizowane bez problemu przez różne, niezależne podmioty. Takie zapisy faworyzują tzw. integratorów, którzy do wykonania zadania i tak wynajmują mniejsze podmioty, a znaczną część zysków z projektu zachowują dla siebie. 
4. Dokładne przejrzenie wymaganych certyfikatów w ramach zamówień oraz opracowywanie i aktualizacja listy "i podobne", zdefiniowanej jako certyfikaty, które w zamyśle mogą zastępować ten wymieniony na pierwszym miejscu. Podmioty publiczne często nie akceptują tych odpowiedników certyfikatów jako adekwatnych i na tej podstawie odrzucają złożoną ofertę. 
5. Ograniczenie RfP (request for price), czyli prośby o wstępną wycenę projektu. Instytucje państwowe są skłonne nadużywać tej procedury, wielokrotnie przesyłając to samo zapytanie. Proces wyceny zawsze jest związany z nakładem pracy do wykonania, a powtarzanie go wielokrotnie eliminuje mniejsze podmioty z udziału w przetargach.

Postulat 4. 

Przepisy Kodeksu Pracy są dalekie od rozumienia relacji pracownik – pracodawca w sektorze IT. Postulujemy uelastycznienie umów o pracę w sektorze IT. Obecne zapisy skłaniają wielu pracowników do przechodzenia z UoP na umowy B2B, które noszą znamiona umowy o pracę. Dodatkowo w Polsce bardzo silnie rozwinął się rynek pośrednictwa pracy, gdzie pośrednicy, wykorzystując silne reguły UoP, tworzą rynek pośrednictwa pracy (tzw. konsultanci). Firmy te nic nie wytwarzają, a jedynie pośredniczą w sprzedaży „zasobów” do innych przedsiębiorstw, jednocześnie zatrzymując część środków, które pierwotnie przypadałyby pracownikom.

Nasza analiza zapisów dostępna jest tutaj.

Postulat 5. 

Otwarcie na podejście oparte na rozwiązaniach open source w administracji publicznej oraz dodanie zapisów w postępowaniach zamówień publicznych, gdzie kupowany byłby nie tylko produkt końcowy, ale również prawa do ponownego wykorzystania i modyfikacji kodu źródłowego. Ustanowienie tego prawa do kodu pozwoliłoby osiągnąć niezależność administracji od jednego dostawcy usług utrzymania danego kodu.

Postulat 6. 

Poszerzenie zakresu współuczestniczenia obywateli w procesie podejmowania kluczowych decyzji poprzez umożliwienie wypowiadania się online, a w perspektywie długoterminowej, potencjalne wprowadzenie zdolności głosowania internetowego w wyborach.

Więcej w artykule. 

Z góry dziękujemy za rozpatrzenie naszych postulatów i deklarujemy zaangażowanie w proces projektowania i wdrażania zmian.

testerzy.pl / 21CN Radosław Smilgin